Күнделік
Бұл ойларды, эмоциялар мен сезімдерді білдірудің қарапайым тәсілі. Оның беттерінде жазба жасай отырып, адам өмірде болып жатқан оқиғаларды жеткізеді, оларға белгілі бір эмоционалды бояу береді. Автор осы оқиғаларды құрылымдап, оларды талдап, қорытынды жасай алады.Күнделіктің түрлері
Қазіргі кезде көптеген өндірушілердің күнделіктерді рәсімдеудің түрлі идеяларын көре аламыз. Сол себепті, өзіңіздің талабыңызға сай болатын күнделікті таңдаған дұрыс. Енді күнделіктердің ең көп таралған түрлеріне тоқталсақ:
Күнделікті не үшін қолданады?
1
Есте сақтауды жақсарту.
Адам қандай да бір оқиғаларды бастан кешіреді және ол олардың барлығын есте сақтай алатын сияқты. Бірақ уақыт өте келе ол оқиғалардың кішкене бөлігін болса да ұмыта бастайды. Егер әр өткен қуанышты, қайғылы оқиғаларды күнделікке жазып жүрсе, ұмытылған естеліктер қайтадан еске түседі.
2
Теріс эмоциялардан құтылу
Ашуланған, көңіл-күйді бұзатын, алға жылжуға кедергі келтіретін барлық эмоцияларды, оқиғаларды қолмен жазу керек. Сол кезде адам жеңілдеп қалады. Көбінесе, эмоцияны қағазға, тіпті электронды түрде жазып жеңілдеп қалуға болады.
3
Өзіңмен танысу.
Кейде адамдар өздерін толық білмейді. Федор Достоевский: "ең бастысы, өзіңе өтірік айтпа"деп бекер айтқан жоқ. Күнделік беттерінде сіз шынайы өзіңіз бола аласыз. Күнделік жазғанда адам неғұрлым адал болса, соғұрлым жақсы
4
Өткеннің естелігі
Кейде естеліктерге еніп, ескі жазбаларды күлімсіреп оқу өте жағымды. Сіз өзіңіздің жеке басыңыздағы керемет өзгерістерді таңқаларлық түрде байқай аласыз, жай ғана ностальгия жасай аласыз, өткен кездегі эмоцияларды қайта сезінесіз. Бала кездегі ұмытылған сәттерді еске түсіріп, бір қуанып қаласыз
- Миыңыздағы артық ақпараттан құтыласыз. Егер сіз өте белсенді адам болсаңыз, сонымен қатар сізге бір күнде бірнеше істі бітіру керек болса, онда бұл ақпаратты мида сақтаудың қажеті жоқ.
- Күнделік жазатын адамдар табысты адамдардың қатарына кіреді. Сіз де бұл топтың санын көбейте аласыз.
- Бір күнде жоспарлаған істеріңіздің барлығын орындайсыз.
- Өз уақытыңызды дұрыс жұмсауды үйренесіз. Бұл да табысты адам болуға жасалған бір қадам.
- Барлық жасаған шаруаларыңыздың біткенін білген сәтте бойыңызды ерекше қуаныш билеп, өзіңізге мотивация аласыз.
- Жазбаларды жүйеге бөлу. Күннің алғашқы жартысында және күннің екінші жартысында жасайтын істер
- Күнделіктің соңғы беттерін бос қалдырыңыз. Өзіңізге қажетті ұялы телефон нөмірлерін немесе поштасын жазасыз
- Міндетті түрде жасалуы қажет 1-2 істі ерекше етіп белгілеңіз
- Өзіңіз қойған уақыт межелерін бұзбаңыз
- Жасап қойған істеріңізді қаламмен белгілеп қойыңыз.
Сабақ барысында, оқушыларды бағалау кезінде күнделікті пайдалану өте тиімді. Сабақ барысында күнделікті үш бағытта қолдануға болады.
Бірінші кезекте тақырыпты түсіндіру кезінде. Мысал келтірсек: Қазақ әдебиеті сабағында белгілі ақын жазушылардың туындыларын түсіндіру кезінде қолдануға болады. Яғни, кейбір ақындардың туындылары қай уақытта және қай жерде жазғанын көрсетіп өтеді. Сол жазбалары көрсете отырып, ақындадың шығармашылығымен таныстыруға болады. Және де әр балаға күнделік бастатып, әр сабақ соны тексеріп отыруға болады. Бұл оқушылардың жазуын жақсартып, ойды анық жеткізуге көмектеседі. Бұл күнделікке кесте сызып, бүгінгі сабақта не өттім? Қызықты болған мәлімет? Тағы не білгім келеді? деген сияқты сұрақтарға жауап беріп, оқушылардың білімін тексеруге де өте ыңғайлы. Күнделікті тақырыппен байланыстыра алсақ, ең тимді және қызықты жолы деп ойлаймын.
Сабақ барысында күнделікті пайдаланудың екінші бағыты сабақта берілетін тапсырмаға байланысты. Мысалы: Қазақ тілі сабағында 9-10 сыныптар аралығында хат, өмірбаян, пунктуация, мінездеме тақырыптары өтіледі. Тақырып түсіндіріп болғаннан кейін берілетін тапсырмаларды күнделікпен байланыстыра берсек тиімді болады. Мысалы: Оқушыларға күнделік бастатып ең бірінші өзінің өмірінбаянын жаздырту. Бұл жерде оқушы күнделікте өзінің өмірі туралы бастап, өмірбаян еркін жазуға дағдыланады. Екінші тапсырма қазіргі кезден 25-30 жастағы өзіңізге хат жазыңыз деген тапсырма беру. Бұл жерде күнделік арқылы оқушы хат жазып, хат туралы, хатқа қойылатын ережелермен таныса алады. Сонымен қатар бұл жазба жалғасын тапса естелік болып сақталып, 25-30 жасқа келгенде оқып ерекше сезімге бөленері анық.
Сабақ барысында күнделікті пайдаланудың үшінші бағыты сабаққа қатысқан оқушыларды бағалауы. Мұғалім оқушыларға арнап күнделік бастайды. Сол күнделікке оқушылардың сабаққа қатысу мәнері, сұраққа жауап беруі, күнделікті алып жатқан бағасы туралы жазып отырады. Тиімді жағы мұғалім әділетті түрде бағалайды, оқушы бағасына наразылық білдірген жағдайда дәлел ретінде көрсете алады. Және де тоқсан бітер кезде оқушының сабақ уақытында қалай белсенді болғанын білуге болады.
Оқушының тақырыпты қалай меңгергенін күнделік арқылы тексеруге болады. Яғни, әрбір оқушы күнделік бастап, сол күнделікке мен бүгін не істедім? мен бүгін нені білдім? Кімнің қуанышына себепкер болдым? кімді ренжіттім? менің болашақ мақсатым қандай? мен осы күнге дейін қандай жетістікке жеттім? деген сұрақтарға жауап беріп, күнделік толтырып жүрсе, кейін сұрақтарды алмастырып, өмірге деген еңбекқорлыққа деген махаббатын ашу керек. Күнделік толтыру арқылы көп іс-әрекет жасауға, күнделік себепкер деп қарастырайық. Оны біліммен, өмірмен, өнермен байланыстыруға болады. Біліммен байланыстырып, сабақты түсіндіру мен тапсырмалар беруде және бағалауда қолдана аламыз. Өмірмен байланыстырып, ішіміздегі көпшілікке айта алмайтын қуанышымызбен мұңымызды бөлісе аламыз. Өнермен байланыстырып, өз туындыларымызбен қай күні, қай уақытта, қандай мақсатта жазғанымызбен бөлісіп, тарихта ерекше орын алуға мүмкіндік береді. Күнделіктің пайдасы мол болғандықтан мектепте пайдалану өте дұрыс деп ойлаймыз. Күнделік жазуды, оқушыларға жаздыруды әдетке айналдырған дұрыс
Бірінші кезекте тақырыпты түсіндіру кезінде. Мысал келтірсек: Қазақ әдебиеті сабағында белгілі ақын жазушылардың туындыларын түсіндіру кезінде қолдануға болады. Яғни, кейбір ақындардың туындылары қай уақытта және қай жерде жазғанын көрсетіп өтеді. Сол жазбалары көрсете отырып, ақындадың шығармашылығымен таныстыруға болады. Және де әр балаға күнделік бастатып, әр сабақ соны тексеріп отыруға болады. Бұл оқушылардың жазуын жақсартып, ойды анық жеткізуге көмектеседі. Бұл күнделікке кесте сызып, бүгінгі сабақта не өттім? Қызықты болған мәлімет? Тағы не білгім келеді? деген сияқты сұрақтарға жауап беріп, оқушылардың білімін тексеруге де өте ыңғайлы. Күнделікті тақырыппен байланыстыра алсақ, ең тимді және қызықты жолы деп ойлаймын.
Сабақ барысында күнделікті пайдаланудың екінші бағыты сабақта берілетін тапсырмаға байланысты. Мысалы: Қазақ тілі сабағында 9-10 сыныптар аралығында хат, өмірбаян, пунктуация, мінездеме тақырыптары өтіледі. Тақырып түсіндіріп болғаннан кейін берілетін тапсырмаларды күнделікпен байланыстыра берсек тиімді болады. Мысалы: Оқушыларға күнделік бастатып ең бірінші өзінің өмірінбаянын жаздырту. Бұл жерде оқушы күнделікте өзінің өмірі туралы бастап, өмірбаян еркін жазуға дағдыланады. Екінші тапсырма қазіргі кезден 25-30 жастағы өзіңізге хат жазыңыз деген тапсырма беру. Бұл жерде күнделік арқылы оқушы хат жазып, хат туралы, хатқа қойылатын ережелермен таныса алады. Сонымен қатар бұл жазба жалғасын тапса естелік болып сақталып, 25-30 жасқа келгенде оқып ерекше сезімге бөленері анық.
Сабақ барысында күнделікті пайдаланудың үшінші бағыты сабаққа қатысқан оқушыларды бағалауы. Мұғалім оқушыларға арнап күнделік бастайды. Сол күнделікке оқушылардың сабаққа қатысу мәнері, сұраққа жауап беруі, күнделікті алып жатқан бағасы туралы жазып отырады. Тиімді жағы мұғалім әділетті түрде бағалайды, оқушы бағасына наразылық білдірген жағдайда дәлел ретінде көрсете алады. Және де тоқсан бітер кезде оқушының сабақ уақытында қалай белсенді болғанын білуге болады.
Оқушының тақырыпты қалай меңгергенін күнделік арқылы тексеруге болады. Яғни, әрбір оқушы күнделік бастап, сол күнделікке мен бүгін не істедім? мен бүгін нені білдім? Кімнің қуанышына себепкер болдым? кімді ренжіттім? менің болашақ мақсатым қандай? мен осы күнге дейін қандай жетістікке жеттім? деген сұрақтарға жауап беріп, күнделік толтырып жүрсе, кейін сұрақтарды алмастырып, өмірге деген еңбекқорлыққа деген махаббатын ашу керек. Күнделік толтыру арқылы көп іс-әрекет жасауға, күнделік себепкер деп қарастырайық. Оны біліммен, өмірмен, өнермен байланыстыруға болады. Біліммен байланыстырып, сабақты түсіндіру мен тапсырмалар беруде және бағалауда қолдана аламыз. Өмірмен байланыстырып, ішіміздегі көпшілікке айта алмайтын қуанышымызбен мұңымызды бөлісе аламыз. Өнермен байланыстырып, өз туындыларымызбен қай күні, қай уақытта, қандай мақсатта жазғанымызбен бөлісіп, тарихта ерекше орын алуға мүмкіндік береді. Күнделіктің пайдасы мол болғандықтан мектепте пайдалану өте дұрыс деп ойлаймыз. Күнделік жазуды, оқушыларға жаздыруды әдетке айналдырған дұрыс
